پرسش و پاسخ دروس توحید

حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه می‏فرمایند: خداوند اوّلی است که قبل ندارد تا چیزی قبل از او باشد و آخری است که بعد ندارد تا چیزی بعد از آن باشد. * هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلیمٌ؛ اوّل و آخر هستی است و پیدا و پنهان همه وجود از اوست؛ و او به همه امور عالم و داناست. «حدید:۳» اگر خداوند ازلی نباشد، باید حادث باشد. اگر حادث باشد، نیاز به علّتی دارد تا او را ایجاد کرده باشد و این محال است؛ چون واجب الوجود، عین وجود و صرف وجود است و اوّل و آخر ندارد و عدم در او راه ندارد. واجب الوجود، وجودی است که هستی او عین ذات اوست. بنابراین خداوند ازلی و ابدی است.

تمام جهان هستی فقط فعل خداوند یکتاست و تمام حرکت ‏ها، افعال و تأثیرها به ذات مقدّس حق تعالی منتهی می‏شود. * لا مُؤثّرَ فِی الوُجُودّ إلّا اللهُ؛ هیچ موجودی جز خداوند متعال تأثیر مستقل ندارد. * لا حول و لا قوه الا بالله؛ هیچ حول و قوّه‌ای نیست مگر از جانب خدا.

ألَم نَجعَل الأرضَ مِهَاداً وَ الجِبَالَ أوتَاداً وَ خَلَقنَاکُم أزوَاجاً وَ جَعَلنَا نَومَکُم سُبَاتاً؛ آیا زمین را محل آسایش [شما] قرار نداده ‏ایم؟ و کوه ‏ها را میخ ‏های زمین [و نگهبان آن نساختیم]؟ و شما را به صورت زوج آفریدیم و خواب را [وسیلة] آرامش و آسایش شما قرار دادیم. «نبأ: ۶ ـ ۹» بنابراین نظم موجود در سراسر جهان، نشان از ناظمی علیم و حکیم و قدیر دارد و محال است که این نظم عظیم، از مادّه بی‏ اراده و بی‏شعور و یا در اثر تصادف به وجود آمده باشد. غیر از نظم عمومی، یک نظم خصوصی هم در دل هر یک از موجودات وجود دارد. بهترین مثال برای نظم خصوصی، بررسی خود اجزای بدن انسان است که هر کدام تشکیلات حیرت انگیزی دارد.

انسان فطرتاً طالب کمال است. کمال را دوست دارد، زیبایی را دوست دارد، نعمت، محبت، پاکی، عدالت، حیات را دوست دارد، می‌‌‌‌خواهد علت هرچیز را بداند ( علت جوست ) و... این تمایلات که در انسان وجود دارد جزء خلقت اوست. امّا مصداق این تمایلات را نمی‌‌‌‌داند و فقط دین است که مصداق آن­ها را بیان می‌فرماید.

سخنی با مربیان علم عقاید، اصول دین یا علم کلام مجموعه‌ای از معارف علوم دینی است، اگر دین را به درختی تشبیه کنیم ریشه‌‌‌‌ی آن را عقاید، تنه را اخلاق، شاخ و برگش عبادیّات و میوه‌‌‌‌ی آن تقوا و رعایت حقوق است. به ویژه در این دوران که مکاتب و نحله‌های رنگارنگ، برای هدف قرار دادن اندیشه‌‌‌‌های پاک نوجوانان مسلمان، از همه‌ی ابزارها و امکانات موجود بهره جسته و به انواع هجمه‌‌‌‌های فرهنگی و عقیدتی دست یازیده‌‌‌‌اند، لزوم پرداختن به آموزش صحیح عقاید اسلامی بیش از پیش روشن می‌‌‌‌گردد. از سوی دیگر چون آموزش در کودکی و نوجوانی به نقش بر روی سنگ تشبیه شده، چنانچه امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده‌‌‌‌اند: اَلعِلمُ فِی الصّغَر کَالنـَّـقشِ فِی الحَجَر،۱ این مهم ما را بر آن می‌‌‌‌دارد تا آموزش در این سنین حسّاس را در اولویّت و توجّه بیشتری قرار دهیم.